Bati-Dogu Divani, Goethenin, hazirliklarina 1814de Iranli sair Hafizin Divanini Hammer cevirisinden okumasiyla baslamis sayilmaktadir. Bu ceviriyle önünde acilan Müslüman Sark dünyasini Batinin orientalistik arkiyat arastirmalariyla temellendirmistir. Öte yandan Alman edebiyat dünyasi da basta Herder olmak üzere kendisini dünya insanlik tarihine acilmak gibi bir ufuk genisletmesine hazirlamisti.
Hafiz divaninin Goethede uyandirdigi Sarka acilma hevesi, o siralarda kendisi icin biktirici, sikici bir ruh atmosferi yaratan Fransiz-Alman cekismesinden kaynaklanmistir. Söz konusu eser bir anlamda bir kacistir. Sebep olan savas havasi da Goethenin denge ve huzur arayan tabiatina terstir cünkü. Eser, Goethenin Hafiz divanindan kaynakli Sark ve Islam algilayisini dile getirmesinin yani sira Avrupa kültürünün temelleri olarak bilinen Antik Roma-Yunan mitolojisinden yansimalar da kendini arada bir hissettirir. Eserin basliginda ve
Dogu kelimesinin önünde Batinin yer almasi bence her seye ragmen önemsenecek bir
özelliktir.
- Gürsel Aytac
